Grobowiec Tutechamona odkrył archeolog-egiptolog, Howard Carter (wspólnie z lordem Carnavonem).

* * *

Tutanchamon, pierwotnie Tutanchaton był faraonem XVIII dynastii i panował w Egipcie w latach 1333-1324 przed Chr. Zmarł w wieku 19 lat.

Po dwóch latach badań DNA i dzięki użyciu technologii tomografii komputerowej udało się wreszcie naukowcom ustalić, co było przyczyną śmierci młodego władcy Egiptu. Co się okazało? Tutanchamon był zarażony plasmodium falciparum (zarodziec sierpowy), wywołującym malarię u ludzi pierwotniakiem. Badania genetyczne wykazały ponadto, że Tutanchamon cierpiał z powodu kilku innych przypadłości, w tym także dziedzicznych. Miał m.in. szpotawe stopy i martwicę kości. Tutanchamon był to więc:

młody, lecz wątły król, który potrzebował laski, by w ogóle chodzić, bo cierpiał na powodującą martwicę a czasem ból chorobę Freiberga-Köhlera II, poza tym miał oligodaktylię (mniej niż pięć palców) w prawej stopie i szpotawość lewej stopy - napisano w artykule, podsumowującym wyniki badań naukowców.

* * *

Jesienią 1917 roku rozpoczęto prace, uważane za prawdziwy początek poszukiwania grobowca Tutanchamona. Prace trwały przez pięć lat, podczas których nie osiągnięto znaczących sukcesów, mimo iż pochłonęły one ogromne kwoty. Po zakończeniu sezonu 1921/1922, lord Carnarvon zakomunikował swemu współpracownikowi o zamiarze zakończenia wykopalisk w Dolinie z powodu wyczerpania funduszy i nikłych nadziei na osiągnięcie znaczącego sukcesu. Carter mocno zaangażowany w prace, przekonał lorda do kontynuowania wykopalisk jeszcze przez jeden sezon, obiecując sfinansowanie ich z własnych funduszy. Carnarvon uległ namowom pod jednym wszakże warunkiem, że to jednak on sfinansuje nadchodzący sezon.

Ostatni sezon w Dolinie rozpoczęto 1 listopada 1922 roku. W trzy dni później spod zwałów gruzu i rumoszu skalnego wyłonił się pierwszy stopień schodów, prowadzących w głąb skalnego podłoża – schodów prowadzących do grobowca Tutanchamona, który to oficjalnie uznano za odkryty 26 listopada 1922 roku, późnym wieczorem. W wyniku intensywnych prac, 27 grudnia 1922 roku, otwarto przedsionek grobowca, a 16 lutego roku następnego, odbyło się spektakularne otwarcie komory grobowej. 5 kwietnia 1923 roku w wyniku ukąszenia komara i zakażenia krwi, prowadzącego do zapalenia płuc, zmarł lord Carnarvon.

W marcu 1924 roku, w wyniku nieporozumień związanych z koncesją na prowadzenie dalszych wykopalisk, Carter opuścił Egipt i udał się do Stanów Zjednoczonych, a także Kanady, gdzie odbył szereg spotkań i wygłosił kilkadziesiąt wykładów dotyczących odkrycia i prac w grobowcu, m.in. w Nowym Jorku, Chicago, Detroit, Buffalo i Waszyngtonie. Został również przyjęty przez ówczesnego prezydenta Stanów Zjednoczonych – Calvina Coolidge'a, dla którego wygłosił krótki, prywatny wykład w Białym Domu. Uniwersytet Yale nadał mu honorowy tytuł naukowy.

Po powrocie do Egiptu, w styczniu 1925 roku udzielono Carterowi nowej koncesji na eksplorację grobu. Występował on teraz jako agent archeologiczny lady Alminy, hrabiny Carnarvon i wykonawców woli spadkobierców lorda Carnarvona. Prace w grobowcu Tutanchamona wznowiono 25 stycznia 1925 roku i trwały one do 1932 roku. Wkrótce po ich zakończeniu Carter powrócił do Anglii.

Z początkiem 1933 roku rozchorował się i w ciągu następnych sześciu lat życia nigdy już nie odzyskał pełni sił. Wielokrotnie powracał do Egiptu lecz nie zajmował się już żadnymi pracami wykopaliskowymi. Zmarł 2 marca 1939 roku w wieku niespełna sześćdziesięciu pięciu lat. Pochowany został na cmentarzu Putney Vale w zachodniej części Londynu. W pogrzebie uczestniczyło jedynie kilka osób, wśród nich lady Evelyn Herbert Beauchamp, córka lorda Carnarvona.

Swoje odkrycie i prace w grobowcu Tutanchamona opisał Carter w trzytomowym dziele The Tomb of Tut-ank-Amen.

Odkrywca grobowca, Howard Carter, był jedenastym dzieckiem w rodzinie. Urodził się 9 maja 1874 w Brompton, Kensington. Dzieciństwo spędził w Swafham, niewielkiej wiosce w hrabstwie Norfolk. Jego rodzicami byli: Samuel John Carter, rysownik i akwarelista, specjalizujący się w malowaniu wiejskich pejzaży oraz portretowaniu zwierząt domowych z okolicznych majątków ziemskich, oraz Martha Joyce Sands. Stan majątkowy rodziny Carterów, zbyt szczupły, nie pozwalał na zapewnienie młodemu Howardowi gruntownego wykształcenia. Poza tym był dzieckiem chorowitym i delikatnym, dlatego nie posłano go do szkoły publicznej, lecz jego naukę i wychowanie powierzono ciotkom Fanny i Kate. Legendarny odkrywca grobowca Tutanchamona nie odebrał żadnego formalnego wykształcenia przygotowującego do zawodu. Spowodowało to w późniejszym życiu m.in. kłopoty z poprawną ortografią w publikacjach z wykopalisk. Wykazywał jednak uzdolnienia plastyczne, ojciec udzielał mu więc regularnych lekcji głównie rysunku i malowania akwarel. Wszystko wskazywało na to, że syn kontynuować będzie zawodową karierę ojca.

Jednakże niespodziewany zwrot nastąpił w 1891 roku, za sprawą profesora Percy Newberry'ego, który wówczas pracował w Muzeum Starożytności Egipskich i wykładał egiptologię na Uniwersytecie w Kairze. Latem profesor Newberry odwiedził w Anglii swoja dawną, dobrą znajomą, lady Amherst of Hackney, której mąż – lord William Amhurst Tyssen-Amherst – był zapalonym miłośnikiem kultury i sztuki starożytnego Egiptu. Podczas rozmowy, gdy Newberry opowiadał o swych pracach w Egipcie, w Beni Hassan, polegających na kopiowaniu inskrypcji i malowideł, napomknął, że potrzebuje kogoś do pomocy w ich ukończeniu. To właśnie z polecenia lady Amherst, Howard Carter, wówczas siedemnastolatek, stał się najmłodszym członkiem zespołu British Museum, a następnie ekipy Egypt Exploration Fund, wyjeżdżającej jesienią 1891 roku do Egiptu. Lato i jesień 1891 r. spędził na studiach manuskryptów w Bibliotece Brytyjskiej oraz rysując zabytki egipskie w Muzeum Brytyjskim. Miało być to przygotowanie do pracy z Newberrym przy przerysowaniu scen z grobowców w Beni Hassan.

czytaj też:

KOMENTARZE