LOGOWANIE

NEWSLETTER

WYSZUKIWARKA

POEZJA 07.02.2024 06:33
William Powell Frith: The Lover's Seat: Shelley and Mary Godwin in Old St Pancras Churchyard, 1877

Katharine Tynan: Lament


Na Święto Podwyższenia Krzyża Świętego, 1914


Chmury i z chmur tych deszcz za deszczem,

A tam nie będzie ich już więcej.


Ojciec i syn, tych dwóch wspaniałych,

Im spadły deszczem wszelkie dary.


Humoru z wdziękiem wielka szkoda

I błyskotliwość do strat dodać,

Uroda, dowcip, piękno słowa,

Miłość już nie zawróci w głowach.


Gałęzie wiatr unosił w niebo,

Dziś wiatr spotyka pusta niemoc;

Nie ma już czasu na kwitnienie,

Nie będzie kwiatów, jest zwątpienie.


Chłopcze o złotym sercu, Percy,

Czy był wśród nas ktoś radośniejszy?

Zostawił nową narzeczoną,

By wybrać drogę zwaną Honor.


Z wieczną na ustach swoich pieśnią,

Miłości słowa nigdy nie śpią.

Czy mógłbym kochać z głębi serca,

Gdybym Honoru w sercu nie znał?


(Och, wybacz, moja droga Lovelace,

Że w prokrustowym łożu płaczesz,

Bo cię zostawiam w mgle nostalgii,

Kiedy odchodzę na zew Anglii).


Na naszym nieskończonym niebie

Gdzie błysk Percy'ego, trudno wiedzieć,

Gdzie wśród miliardów słońc on skrzy się,

Wśród innych planet a księżycem?


Umarł za Anglię, lecz dlaczego?

To właśnie było znakiem jego!

Jest pośród gwiazd ta jedna stała,

Młodzieńca, który błyszczy z dala.


Percy wraz z ojcem wciąż trzymają

Z tym starym gronem, co kochało

Ich, gdy spływają w dół promieniem

Wśród chmur, gdy świat po nocy dnieje.


(tł. Ela Binswanger)


*


Katharine Tynan: A Lament


For Holy Cross Day, 1914 


CLOUDS is under clouds and rain 

For there will not come again 


Two, the beloved sire and son 

Whom all gifts were rained upon. 


Kindness is all done, alas, 

Courtesy and grace must pass, 

Beauty, wit and charm lie dead, 

Love no more may wreathe the head. 


Now the branch that waved so high 

No wind tosses to the sky; 

There's no flowering time to come, 

No sweet leafage and no bloom. 


Percy, golden-hearted boy, 

In the heyday of his joy 

Left his new-made bride and chose 

The steep way that Honour goes. 


Took for his the deathless song 

Of the love that knows no wrong: 

Could I love thee, dear, so true 

Were not Honour more than you? 


(Oh, forgive, dear Lovelace, laid 

In this mean Procrustean bed!)

Dear, I love thee best of all 

When I go, at England's call.


In our magnificent sky aglow 

How shall we this Percy know 

Where he shines among the suns 

And the planets and the moons? 


Percy died for England, why, 

Here's a sign to know him by! 

There's one dear and fixèd star, 

There's a youngling never far. 


Percy and his father keep 

The old loved companionship, 

And shine downward in one ray 

Where at Clouds they wait for day.


*


@podtytuł: Podwyższenia Krzyża Świętego (także: Pańskiego) - święto obchodzone zarówno w Kościele zachodnim, jak i wschodnim, związane z tradycją odnalezienia relikwii krzyża, na którym umarł Jezus Chrystus. Jest on dla chrześcijan największą relikwią. Nabożeństwa ku jego czci sięgają początków chrześcijaństwa. Przed reformą liturgii wrześniowe święto poświęcone było wspomnieniu "podwyższenia" Krzyża, zaś 3 maja cały Kościół czcił pamiątkę jego "znalezienia" (Znalezienie Krzyża Świętego). Papież św. Jan XXIII zniósł święto krzyża Chrystusowego obchodzone 3 maja jako niepotrzebne powtórzenie, a odnowiony kalendarz rzymski jako święto Podwyższenia Krzyża przyjął dzień 14 września. Liturgia Godzin przewiduje w tym dniu odśpiewanie w nieszporach hymnu ku czci Krzyża, Vexilla regis prodeunt. Tradycja przypisuje odnalezienie Krzyża św. Helenie, matce cesarza Konstantyna I Wielkiego, w 326 roku.


@tłumaczenie: "zostawił nową narzeczoną" - Shelley poślubił Mary Godwin w 1816, po dwóch latach życia w nieformalnym związku, wkrótce po samobójczej śmierci 1. żony Shelleya; 


"w prokrustowym łożu" - Prokrustes (Prokrust) (stgr. Προκρούστης) - znana pod tym przydomkiem, negatywna postać z mitologii greckiej o imieniu Damastes (stgr. Δαμάστής) lub Polypemon (stgr. Πολυπήμων). Był synem Posejdona, rozbójnikiem czyhającym na swe ofiary przy drodze z Megary do Aten. Odziany w wilczą skórę i uzbrojony w maczugę, miał zwyczaj zapraszać swe ofiary do domu i umieszczać na łożu za krótkim albo za długim. W pierwszym wypadku odrąbywał im wystające nogi, w drugim - rozciągał ciało dopóki ofiara nie skonała. Został zgładzony przez Tezeusza, który napotkał go jako jednego z pięciu zbójów w drodze z Trojzeny do Aten.


*


ilustracja: Louis Édouard Fournier, The Funeral of Shelley, 1889; w centrum obrazu Louisa Édouarda Fourniera z 1889 przedstawiającym kremację Shelleya na plaży w pobliżu Viareggio stoją od lewej: Trelawny, Hunt i Byron. W rzeczywistości Hunt nie brał udziału w tym obrządku a Byron opuścił wydarzenie wcześniej.



Przypisy:
[1]:

Katharine Hinkson z d. Tynan (23.1.1859 w Dublinie - 2.4.1931 w Wimbledon, Londyn) - irlandzka poetka, pisarka i dziennikarka, przywódczyni odrodzenia irlandzkiego i ruchu neoceltyckiego.


Była piątym z dwunastu dzieci zamożnego rolnika. Podobnie jak ojciec była zagorzałą nacjonalistką. Wiersze zaczęła pisać jako nastolatka. Po wydaniu dwóch pierwszych tomików weszła w środowisko dublińskich literatów i zaczęła prowadzić w swoim domu salon literacki. Jednym z najczęstszych gości był William Butler Yeats, któremu została przedstawiona w 1885. Poeta podziwiał jej twórczość i uważał jej poezję za znaczący czynnik rozwoju irlandzkiej literatury. Rozważał także oświadczyny. Jednak gdy wybrała innego, ich przyjaźń osłabła. Yeats stawał się coraz bardziej krytyczny wobec jej twórczości, a ostatecznie w 1920, po jej decyzji o sprzedaży ich korespondencji za 100 funtów, ich drogi rozeszły się.


W 1888 Tynan poznała Henry'ego Hinksona, urodzonego w Dublinie prawnika i pisarza. Po długim narzeczeństwie, podczas których nawróciła go na katolicyzm, pobrali się w Londynie w 1893 i przeprowadzili do Anglii. Było to trudne dla Kathariny z powodu rozłąki z ojcem, z którym łączyły ją silnie więzi. Pierwsze lata jej małżeństwa były też ciężkie z powodu urodzenia martwego dziecka w 1894 i śmierci kolejnego synka we wczesnym niemowlęctwie. 


Zarazem w tym okresie została niezależną dziennikarką, publikowała wiersze, opowiadania, artykuły i recenzje. Wiele jej artykułów poruszało tematy społeczne, jak traktowanie sprzedawczyń czy niezamężnych matek, dzieciobójstwo, kara śmierci i edukacja biednych.


W 1911 para wróciła do Irlandii wraz z dwoma kolejnymi synami, Theobaldem Henrym (1897-1966) i Gilesem Aylmerem (1899-1957), oraz córką Pamelą Mary (1900-1982). Rodzina zamieszkała w Shankill, a później przeniosła się do Claremorris. Podczas pobytu w Anglii interesowała się żywo wydarzeniami kulturalnymi, była też coraz bardziej zdystansowana do radykalizmu irlandzkiego. Uważała, że "uczucie do Anglii i miłość do Irlandii mogą całkiem dobrze iść w parze". Po śmierci męża w 1919 ponownie przeniosła się do Anglii, skąd dużo podróżowała po Europie.

Jej autobiografia ukazała się w pięciu tomach (1913-24).


[2]:

Percy Bysshe Shelley (4.8.1792 w Field Place, hrabstwo Sussex - 8.7.1822 utonął w zatoce La Spezii) - angielski poeta i dramaturg. Przedstawiciel angielskiego romantyzmu.


W 1813 został wydany utwór "Queen Mab: A Philosophical Poem", w którym widać fascynację poety radykalną filozofią Williama Godwina, w którego córce Mary (jej matką była pisarka i prekursorka feminizmu Mary Wollstonecraft), przyszłej autorce powieści "Frankenstein", żonaty Shelley się zakochał. Razem uciekli "na Kontynent", do Francji i Szwajcarii. Owocem sześciotygodniowej podróży były opublikowane później wspomnienia.


Latem 1816 miała miejsce kolejna podróż Shelleya, Mary i jej przyrodniej siostry Claire Clairmont - kochanki lorda Byrona - do Szwajcarii. Wspólny pobyt nad Jeziorem Genewskim i rozmowy z Byronem miały inspirujący wpływ na Shelleya. W grudniu 1816 żona Shelleya, Harriet Shelley, po latach nieszczęśliwego małżeństwa popełniła samobójstwo. Po kilku tygodniach Shelley poślubił Mary. Osiedlili się w Marlow.


Ponowny kontakt z Byronem we Włoszech w 1818 znów zainspirował silnie Shelleya - powstały utwory "Julian and Maddalo" oraz "Prometeusz rozpętany" ("Prometheus Unbound"), najwznioślejsze dzieło Shelleya, będące udramatyzowanym poematem, swego rodzaju kontynuacją dzieła Ajschylosa. Dzieło to przekazuje treści anarchistyczne i ateistyczne, mówi o wyzwoleniu człowieka spod władzy państwa, religii i nierówności klasowej, uważanych przez autora za czynniki zniewalające ludzi, oraz wysnuwa utopijną wizję świata wolnych ludzi.


Wyjazd do Włoch związany był jednak też z rodzinną tragedią Shelleyów - umarła ich córka, potem syn.


W latach wspólnej znajomości pasją Shelleya i Byrona było żeglowanie. Słynny utwór Shelleya to "Ode to the West Wind" ("Oda do Wiatru Zachodniego"). Inne utwory to: "To a Skylark" ("Do skowronka"), "Ozymandias", "The Cloud" ("Chmura"), "The Defence of Poetry" ("Obrona poezji").


8 lipca 1822 podczas sztormu, w drodze z Pizy do Lerici w zatoce La Spezzi (wtedy Królestwo Sardynii, dziś Włochy), szkuner Shelleya Don Juan zatonął - Shelley zginął.


Ciało Shelleya zostało skremowane na plaży w pobliżu Viareggio, a prochy złożone na Cmentarzu Protestanckim w Rzymie. Serce aż do swej śmierci w 1851 zachowała jego żona Mary. Na jego nagrobku wyryto słowa: Cor Cordium, które znaczą dosłownie: Serce Serc.


[3]:

Mary Shelley - poetka i pisarka okresu romantyzmu, tworzyła w gatunku powieści gotyckiej, "powieści grozy", autorka słynnej powieści "Frankenstein albo: Współczesny Prometeusz" (1818), prekursorka powieści SF, urodziła się 30 sierpnia 1797 w Londynie jako Mary Godwin, córka intelektualistki feministycznej Mary Wollstonecraft oraz Williama Godwina. Małżeństwo rodziców było wyjątkowo dobrane pod względem charakterów i poziomu intelektualnego obojga małżonków - niestety, w tym samym roku, 10 września Mary Wollstonecraft Godwin po urodzeniu córki zmarła na gorączkę popołogową.


Mary Wollstonecraft uchodzi dziś za jedną z najbardziej znanych obrończyń praw kobiet, a William Godwin jest zaliczany do grona wybitnych myślicieli społeczno-politycznych epoki. Sama pisarka mawiała później, że jest córką "dwóch wybitnych postaci świata literackiego". Wyjątkowo inteligentna, oczytana, interesowała się aktualnymi osiągnięciami nauki, m.in. badaniami Humphry'ego Davy'ego w zakresie chemii i Luigiego Galvaniego w zakresie fizjologii. W późniejszych latach chłonęła koncepcje naukowe Darwina.


W 1814, w wieku niespełna 17 lat związała się (uciekła z domu) z wybitnym angielskim poetą Percym Shelleyem, który bywał częstym gościem w domu jej ojca. Poznali się w roku 1812, 26 czerwca 1814 Mary wyznała miłość Percy Shelley'owi na grobie swojej matki Mary Wollstonecraft na cmentarzu przy St Pancras Old Church. Shelley był już wówczas żonatym mężczyzną i ojcem dwóch córek. Rok później (1815) urodziła mu syna, który wkrótce zmarł. W 1816 powiła drugiego syna Shelleya - Williama (który zmarł w wieku niespełna 3 lat na malarię). W maju tego samego roku, pod naciskiem opinii publicznej, para zdecydowała się wyjechać do Europy i osiadła w Szwajcarii koło Genewy. 


Tam pisarka poznała innego czołowego angielskiego poetę epoki, Lorda George'a Byrona. Również w 1816 roku zmarła tragicznie (przez utonięcie) żona Shelleya - Harriet, co otworzyło parze drogę do małżeństwa, które zostało zawarte jeszcze pod koniec tego samego roku. Trwało ono do 1822 roku, kiedy Shelley zginął tragicznie (również utonął). Kilkuletni związek z Shelleyem miał na Mary jako pisarki decydujący wpływ w przyszłości. Ze związku z Shelleyem miała jeszcze córkę Klarę (zm. w 1819) i syna Percy Florence'a (ur. 1819), który jako jedyne z ich dzieci dożył wieku dorosłego i z którym spędziła ostatnie lata swojego życia.


Po śmierci ukochanego Mary powróciła bowiem do Anglii, gdzie przebywała aż do swojej śmierci, zmarła we śnie w następstwie guza mózgu 1 lutego 1851 w Londynie. Miała 54 lata. Została pochowana na dziedzińcu Saint Peter's Churchyard w Bournemouth, Dorset. 


[4]:

Sir Timothy Shelley, 2. baronet (7.9.1753 ? 24.4.1844) był angielskim politykiem i prawnikiem. Był synem Sir Bysshe Shelleya, pierwszego baroneta i ojcem romantycznego poety i dramaturga Percy'ego Bysshe Shelleya. 


Timothy Shelley był synem Sir Bysshe Shelleya i jego żony Mary Catherine Michell (1734-1760), córki wielebnego Theobalda Michella i jego żony Mary Tredcroft. Studiował w University College w Oksfordzie i uzyskał tytuł licencjata w 1778, a tytuł magistra w 1781. Następnie studiował prawo w Lincoln's Inn. 


Shelley został wybrany na członka parlamentu (MP) z okręgu Horsham w Sussex w wyborach powszechnych w 1790, ale złożono petycję wyborczą, a wynik został unieważniony 19.3.1792. Został wybrany na posła do New Shoreham w wyborach powszechnych w 1802. Ponownie wybrany do Shoreham w 1806, 1807 i 1812 i sprawował tę funkcję do ustąpienia w wyborach powszechnych w 1818. 


Shelley poślubił Elizabeth Pilfold w październiku 1791, para zamieszkała w Field Place w Warnham, około 40 mil (64 km) od Londynu. Para miała siedmioro dzieci, najstarsze dziecko do Percy.


[5]:

Ada Lovelace (10.12.1815 w Londynie - 27.11.1852 tamże), właściwie Augusta Ada Byron King, hrabina Lovelace - matematyczka i informatyczka głównie znana z tego, że opisała mechaniczny komputer Charlesa Babbage?a, tzw. maszynę analityczną. Obecnie uważana jest za pierwszą programistkę - stworzyła pierwszy w historii algorytm, który miał być wykonany przez maszynę Babbage?a. Kompletny egzemplarz maszyny analitycznej nigdy nie powstał, jednak w 2011 roku ogłoszono projekt jego budowy.


Ada urodziła się 10 grudnia 1815 w Londynie jako jedyne ślubne dziecko poety Lorda Byrona i jego żony, Annabelli Milbanke, kuzynki Lady Caroline Lamb, z którą Byron miał romans, będący przyczyną skandalu w ówczesnym Londynie. Ada otrzymała imię po przyrodniej siostrze Byrona, Auguście Leigh, która rozpuściła pogłoskę, że Byron został ojcem. Za namową Augusty, Byron niechętnie poślubił Annabellę, żeby uniknąć skandalu. 16 stycznia 1816 Annabella porzuciła Byrona, zabierając ze sobą miesięczną Adę. 21 kwietnia Byron zawarł z nią umowę o separacji i kilka dni później opuścił Anglię na dobre.



zapisz jako pdf
zapisz jako doc (MS Word)
drukuj

KOMENTARZE

Październik
Pn
Wt
Śr
Cz
Pt
So
N
30
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
01
02
03