Interpretacja p. Piszczatowskiego jest bardzo interesująca, ale że rozpisana na kilka stron, muszę ją skrócić do kilku zdań (co zrobię, ale nie gwałtem).

*

Na razie moje uwagi wstępne zresztą (będą w przypisach na Sofi, też sporo tego, teraz tylko tyle, że kolba jest szklana do destylacji różnych płynów, a tygiel gliniany do podgrzewania w wysokich temperaturach substancji stałych, metali (ołowiu, rtęci...), siarki, soli..., ale p. Piszczatowski miał swój powód, żeby to była w jego tłumaczeniu "kolba"):

Te dwa wiersze należą do siebie jak ich tytuły należą nierozerwalnie do siebie w podstawowej praktyce alchemicznej:

"SOLVE ET COAGULA", "ROZPUSZCZAJ I UTWARDZAJ". "UTWARDZAJ", inaczej "ŚCINAJ": COAGULA znaczy ścinaj - tak jak mleko się ścina w ser - czyli POWODUJ utwardzenie, scalenie, zestalenie (piszę to drukowanymi literami ponieważ w zasadzie jeśli łacina to drukowane litery).

To taka alchemiczno-serowarska zasada.

Wojciech Jóźwiak, biofizyk, a zarazem astrolog i tarocista, tłumaczy: "Serowarstwo nie jest obojętne dla zrozumienia budowy świata, ponieważ słowiańskie słowo "twaróg", pochodzące od tego samego rdzenia, co tworzyć, twórca, stwórca i twarz, zostało przyjęte w niemieckim jako Quark, skąd zapożyczył je James Joyce, a od niego Murray Gell-Mann, który tym słowem - quark, quarks, kwarki - nazwał cząsteczki będące elementarnym TWORZywem materii wszechświata. Tak pewne nieprzypadkowe koło się zamknęło".

Idźmy dalej:

Podobnie jak róża, również krzyż posiada doniosłe znaczenie w alchemii - stanowi symbol octu, acidum naturae, acetonu. Ów ocet, ocet mędrców, był synonimem niezbędnego przy procesie radykalnego rozpuszczalnika. "SOLVE ET COAGULA" - to jedna z podstawowych zasad różokrzyżowców, którą m. in. objaśniali również zjawiska przyrody.

A zatem:

"SOLVE ET COAGULA" to zwrot zaczerpnięty z alchemicznych traktatów. Tłumaczy się go w odniesieniu do przemiany materii, która najpierw jest rozpuszczana w wodzie (to alchemiczna procedura SOLUTIO), a następnie wiąże się w nową formę, przybierając postać ciała stałego (COAGULATIO).

Ośrodkiem całej alchemii jest sporządzenie "LAPIS PHILOSOPHORUM", kamienia mądrości, opisywanego zazwyczaj jako proszek czerwonego koloru, względnie tynktura. Miano go otrzymywać następującą drogą:

1. przez tajemniczy substrat, zwany "MATERIA PRIMA", czyli materią pierwotną;

2. przez niezwykle trudne i ciężkie zabiegi, zwane "procesem";

3. przez niezbędnie konieczne wrodzone powołanie i uzdolnienie do tej umiejętności.

Najważniejszymi z substratów koniecznych do wykonania kamienia były: czerwona i biała siarka, zwane również czerwoną i białą różą.

Po niemiecku "ost, der Osten, Ost-, (das) Ostern, (die) Ostern", znaczy "wschodni, Wschód, Orient, Wschodnio-" lub "Święta Wschodu", "wschodzącego Słońca", "powrotu wiosny", "budzenia się do życia", "zmartwychwstania", "rezurekcji", czyli nasza "Wielkanoc". 

W Polsce obchody rezurekcyjne (z łac. resurrectio - zmartwychwstanie) noszą nazwę Wielkanocy - na pamiątkę nocy z soboty na niedzielę, kiedy to Jezus miał zmartwychwstać. Po angielsku święto to nazywa się Easter, a po (staro)niemiecku Oester - są to nazwy pochodzące od słowa "wschód" - "wschód słońca".

W kilku językach społeczeństw chrześcijańskich faktycznie te święta nazywają się podobnie jak po niemiecku "Świętami (ze) Wschodu" (ang. Easter). Po czesku to jak po polsku "velikonoční". Jednak w znakomitej większości języków nazwa świąt Wielkiej Nocy przypomina jej pierwotne brzmienie, a wywodzi się od żydowskiego święta Pesach, najważniejszego i najstarszego obchodzonego na pamiątkę wyzwolenia narodu izraelskiego z niewoli egipskiej. "Pesach" z hebrajskiego znaczy najprawd. "przejść nad, ew. przejście, pominięty, oszczędzony).

W innych europejskich językach Wielkanoc to odpowiednio:  

fr. Pâques, wł. Pasqua, hiszp. Pascua de Resurrección, port. páscoa, alb. Pashke, hol. Pasen i nawet fiński pääsiäinen.

Tymczasem chrześcijanie przejęli to święto od żydów, ale Żydów jako naród skazali na zagładę. Celan pisał swoje wiersze tuż po Zagładzie.

ad "drzewo nagrobne": "Święte Drzewo Życia" stało się drzewem nagrobnym i pozbawione zostało możliwości odrodzenia, sprofanowano je, porąbano na polana i  przeznaczono na opał...  Transportowano na barkach w dół i górę rzek. Wzdłuż wielkich rzek średniowiecznej Europy budowano zamki, pałace, w miastach "domy boże", katedry, kościoły, klasztory, na terenie dzisiejszych Niemiec powstawały palatynaty, czyli tzw. pfalze, uświęcane przez papieża... Żydzi ginęli w niemieckich krematoriach... 

ad "Giftpfalzen": "das Gift" to trucizna, ale także, zwł. w dawnym niemieckim "die Gift" to "dar, prezent, darowizna" (jak po ang.), dziś zachowane w pierwotnym, pozytywnym znaczeniu w słowie "Mitgift", "posag". 

Kaiserpfalz jest słowem niemieckim, które składa się z dwóch innych: Kaiser oznaczającego cesarz i Pfalz czyli pałac. Obydwa słowa z kolei wywodzą się z łaciny, odpowiednio: caesar i palatinum. Pierwotnie jednak słowo "Pfalz" miało nieco inne znaczenie niż obecnie: nie oznaczało miejsca stałego zamieszkania władcy, a jedynie czasowe (najczęściej rezydowano w nim krócej niż rok) - było więc wiele Kaiserpfalzów. Oprócz tego, w średniowieczu do zostania cesarzem wymagane było uzyskanie namaszczenia od papieża. Do tego czasu - jeżeli w ogóle - władca dysponował jedynie tytułem króla niemieckiego, ale jednocześnie mógł korzystać z cesarskich pałaców, stąd alternatywna nazwa - "Königspfalz" (pałac królewski). Sam termin "Kaiserpfalz" pochodzi dopiero z XIX wieku, natomiast po łacinie pałace określano jako villa regia lub curtis regia.

Każda rezydencja cesarska sama w sobie była ważna, ale wśród wszystkich siedzib władcy do najważniejszych należały te, w których spędzał on zimę oraz te, w których przebywał podczas Wielkanocy. Z tych powodów do ważniejszych zaliczane są m.in. siedziby cesarskie w Akwizgranie, Goslarze, Wormacji i Merseburgu.

Zamki na Renie to m.in.: forteca Ehrenbreitstein, pałac Elektorów Rzeszy, Stary Zamek, zamek Lahneck, zamek Martinsburg, zamek Marksburg, zamek Tronu Królewskiego, zamek Sterrenberg...

Chrześcijaństwo kwitło, a opierało się na Biblii, "Piśmie Świętym", księgach świętych spisanych pierwotnie w języku hebrajskim i aramejskim przez żydowskich proroków. Następnie przejęte i przeinaczane przez chrześcijaństwo, słowo boże "ledwie tlące się", "bez znaków przestankowych" ("bez przerw do namysłu"?)

I to właśnie należałoby rozpuścić i wydestylować, odzyskać to, czym Pismo było w swej pierwotnej postaci.

ad "twoja / rana, Różo": Róża w wierszu "COAGULA" to Róża Luxemburg, która - więziona i uwolniona - zginęła od uderzenia kolbą karabinu jednego żołnierza i strzału drugiego w zamachu na nią 15 stycznia 1919 roku. Myślicielka polityczna, działaczka antywojenna i działaczka polskiej oraz niemieckiej socjaldemokracji. Urodzona i wychowana w zasymilowanej rodzinie żydowskiej w Polsce w 1871 roku, w 1897 otrzymała obywatelstwo niemieckie. Z powodu jej działalności propokojowej i domagającej się zniesienia kary śmierci dla więźniów politycznych więziona była m.in. we Wrocławiu. Stamtąd napisała słynny później list o brutalnie traktowanych bawołach sprowadzonych w liczbie ok. setki do (niemieckiego wtedy) Wrocławia z Rumunii. Celan znał ten list (opis jest tak dojmujący, że nie będę go cytowała) i właśnie do niego nawiązuje pisząc o "rumuńskich bawołach", silnych, pięknych, wolnych zwierzętach z jego stron, "świętych" zwierzętach boga Słońca, Heliosa, niosących na rogach światło słoneczne zdegradowanych do wołów roboczych katowanych przez nieznających pojęcia świętości ludzi. Ostatecznie i ona została zakatowana na śmierć.

ad "an Sternes Statt überm /  Sandbett": słowo "Statt" to to samo co "Stadt", ale w znaczeniu wzniosłym to "Miejsce" lub "Miasto" (gdzie dałoby się żyć).

ad "z do czerwoności / potężną mocą rozżarzonym popiołem / "tyglu" (nie kolbie, bo kolba jest szklana) - alchemik tak długo podgrzewał pozostający po wypaleniu materii popiół, aż popiół stawał się czerwony i zaczynał świecić, gliniany tygiel musiał te temperatury wytrzymać (mogę sobie wyobrazić, że aż wydawał dźwięk, jakby się "rozgadywał"); więc to wszystko, co kiedyś było święte i pozostało po wypaleniu zanieczyszczeń powinno znowu nabrać pierwotnej formy i "utwardzić się".

ad "Gwiezdne Miasto": Żydzi byli uczonymi-astrologami, obserwacją nieba musieli się zajmować od niepamiętnych czasów, sześcioramienna żydowska gwiazda, zwana też tarczą Dawida lub pieczęcią Salomona odzwierciedla niebo z "siedmioma gwiazdami" (jak wtedy liczono wszystkie najjaśniejsze ciała niebieskie, Słońce, Księżyc i 5 planet")

?twardy, ćwiardy (dziś tylko narzeczowe; jak zarno i ziarno, darski i dziarski), narzeczowo przez rozpodobnienie i kwardy (stąd urósł niem. Quarz, niby kwardziec, od gór śląskich, a wrócił do nas jako kwarc); tak przed ?twardą? głoską, ale przed ?miękką?: ćwirzdzić, ćwirdzić, ćwirdza, ?forteca?; dziś i już od 16. wieku pod wpływem twardego z t: twierdzić, twierdzenie, twierdza, potwierdzić i inne złożenia. Od twardy liczne urobienia: twardość (stąd twardościeć, o koniu, w 16. i 17. wieku; Dorohostajski pisze jednak: twardouścieje, od twardousty, por. ?na tę twardustą szkapę?, u Reja), twardziel, twardzi(z)na, twardawy, zatwardzenie. Prasłowo; tak samo u wszystkich Słowian: cerk. twrd, rus. twiordyj, twierdit?; zajęło miejsce *twrtego, lit. twirtas, ?twardy, silny?, imiesłów bierny do twerti, ?robić? (p. twór). Biblja i psałterz wahają się co do postaci: w biblji ćwirdza częściej niż twirdza, w psałterzu stwirdzić (a jest już i stwierdzić) obok śćwirdzić, poćwirdzić (i poćwierdzić) częstsze niż potwirdzić; w biblji wyłącznie znowu: poćwirdzić, poćwirdzać. (Aleksander Brückner, Słownik etymologiczny języka polskiego, 1927)

czytaj też:

KOMENTARZE