T.S. Eliot: * The WASTE LAND. I. The Burial of the Dead * / * Ziemia jałowa. I. Pogrzeb zmarłych * (tł. Ela Binswanger)

LOGOWANIE

Zgodnie z legendą Sybilla przybyła do Cumae ze wschodu (Grecja lub Persja). Apollo, pragnąc ją uwieść, obiecał wszystko, czego zapragnie. Sybilla prosiła o tyle lat życia, ile ziaren piasku zmieści się w garści - było ich tysiąc. Apollo wprawdzie obdarzył ją długim życiem, ale ponieważ nie prosiła o wieczną młodość, z biegiem lat starzała się i kurczyła, marząc o wcześniejszej śmierci. Kiedy była już tak mała, że mieściła się w klatce dla ptaków, trzymano ją w świątyni Apolla do czasu aż zniknęła całkiem i pozostał tylko jej głos.

Monika Miazek-Męczyńska: "Quem dii diligunt, non semper adolescens moritur - Sybilla z Kume i jej wizerunek poprzez wieki" (fragment):

Śledząc literackie i malarskie wyobrażenia Sybilli autorstwa twórców różnych epok, nie można też zapomnieć o innym rozumieniu rozwinięcia tytułu - "wizerunek na przestrzeni wieków". Wydaje się bowiem ciekawe prześledzenie odnotowanych przez poetów zmian zachodzących w wyglądzie samej Sybilli, żyjącej wszak zgodnie z mitem dziesięć stuleci, które musiały wycisnąć na jej ludzkim ciele piętno przemijania. Sybilla o ustach natchnionych, mówiąca bez ozdób, bez wonności, sięga swym głosem tysiąca lat dzięki swemu bogu" - tak brzmi najstarsze świadectwo o niej autorstwa Heraklita. Wymieniane tu "tysiąc lat" (w oryginalnej wypowiedzi Heraklita zapewne raczej "dziesięć wieków") ma dwojaką interpretację. Jest to bowiem zarówno czas życia samej Sybilli, o który nieopatrznie poprosiła Apollina, jak i czas dopełnienia się cyklu istnienia ludzkości, gdy nastąpi moment zagłady i odrodzenia świata w jego pierwotnej, doskonałej postaci. Heraklitowa teoria o periodycznym zniszczeniu świata w płomieniach, po którym nastąpi kolejny początek wszelkiego bytu, tak popularna również u pitagorejczyków i w pismach stoickich, zyskała w osobie Sybilli swoistą strażniczkę, a nawet personifikację. W niej, jako wybrance Apollina, zbiegają się filozoficzne (Heraklitowe) i poetyckie (Hezjodowe) koncepcje cyklicznego odrodzenia świata.

Dla Ezry Pound

il miglior fabbro (najlepszy kowal, w sensie rzemieślnik).

[2]:

Starnbergersee - Jezioro Starnberg(eńskie)

Hofgarten - dziedziniec z ogrodem

Bin gar keine Russin, stamm' aus Litauen, echt deutsch. - Nie jestem Rosjanką, pochodzę z Litwy, rdzenna Niemka.

(tł. ebs)

[3]:

Frisch weht der Wind

Der Heimat zu,

Mein Irisch Kind,

Wo weilest du?

Wieje wiatr świeży

Do ojczyzny, hen,

Irlandczyk bieży,

Gdzie to dziecię, gdzie?

(tł. ebs)

Oed' und leer das Meer. - Ponure, puste morze.

(tł. ebs)

z libretta do opery Richarda Wagnera: "Tristan i Izolda"

[4]: Ty,! Hypocrite lecteur! - mon semblable - mon frere! - Ty! Obłudny czytelniku! - mój bliźni - mój bracie!

(tł. ebs)

[5]:

Król Rybak, również Ranny Król - w legendzie arturiańskiej ostatni członek rodu mającego czuwać nad Świętym Graalem. W starofrancuskich tekstach z późnego średniowiecza określany był jako Bogaty Król Rybak (Riche Roi Pescheur), ze względu na bezcenny skarb, nad którym sprawował pieczę (postrzegany raczej jako duchowy niż materialny skarb).

Opowieści na jego temat bardzo się od siebie różnią, jednakże za każdym razem jest to postać ranna w nogi czy też w pachwinę, niezdolna do samodzielnego przemieszczania się. Odkąd został ranny, wydaje się, że jego królestwo podziela jego cierpienia, jak gdyby ułomność króla czyniła jego ziemie nieurodzajnymi. Na tym polegał mit Strapionej Ziemi (po starofrancusku "Terre Gaste", angielsku "Waste Land"). Dlatego też oddał się łowieniu ryb w pobliskiej rzece swojego zamku Corbenic. Ze wszystkich stron świata przybywali rycerze z zamiarem uleczenia Króla Rybaka, lecz tylko wybraniec, dobry rycerz, mógł dokonać tego cudu. W pierwszych opowiadaniach będzie nim Percewal, któremu w późniejszych wersjach towarzyszyć będą Bohort i Galahad. Ostatecznie to właśnie Galahad zostanie wybrańcem.

Powodem nieładu może wydawać się obecność w wielu wznowieniach dwóch rannych Królów - ojca (lub też dziadka) oraz jego syna - żyjących w tym samym zamku i strzegących Graala. Poważniej ranny ojciec pozostaje w zamku, ponieważ utrzymywany jest przy życiu dzięki mocy Graala, podczas gdy jego syn, przyjmuje gości i łowi ryby. W celu ułatwienia zrozumienia całego artykułu, ojciec nazywany będzie rannym Królem, a syn Królem Rybakiem.

Każdy, kto zna karty Tarot, zorientuje się, że chociaż niektóre są rozpoznawalnymi tradycyjnymi kartami, inne nie. Sam Eliot przyznaje: "Nie znam dokładnie zasad Tarota, od których najwyraźniej odszedłem, aby dostosować je do własnych potrzeb". Żeglarz, jak podkreślił Eliot, jest ważny, ponieważ pojawia się później w wierszu.

Jeszcze inna możliwa interpratacja kart Tarota w "Ziemi jałowej".

stave to po włosku la doga, ale też il pentagramma - pentagram, pentakl, czyli w kartach tarota pentakl, denar, moneta

Inne znaczenie słowa "pentakl" to pentagram wpisany w okrąg. Okrąg, zwany czasem "pierścieniem magicznym", symbolizuje Ziemię, łącząc żywioły przedstawiane przez poszczególne ramiona pentagramu w jedność. Symbolizuje proces syntezy i ochronę przed zagrożeniami.

Jednak sam Eliot we własnych komentarzach przyznał, że to "Mężczyzna z Pałkami", który kojarzy mu się z Rybakiem, a zatem pałki/kije/różdżki/buławy można tu też przetłumaczyć jako wędki.

"Koło" to "Koło Fortuny".

Eliot też miesza karty Tarota, gdzie nie ma karty "Kupiec", z cygańskim tarokiem, lub tzw. tarotem Sybilli, gdzie występuje "Kupiec". Odpowiada on w cygańskim taroku "Królowi Kier", czyli w klasycznym Tarocie "Królowi Pentakli/Monet/Denarów/Ziemi).

[6]:

Lady of the Rocks - Królowa Pentakli (Monet, Denarów, Ziemskiego Tronu, Tronów Ziemi, Gnomów), przedstawiana na kamiennym tronie; lady of situations - pani sytuacji (położenie w rozłożeniu kart może być osobą, może byś sytuacją)

Belladonna - Atropa belladonna, czyli zabójcza wilcza jagoda, posiada bogatą symbolikę, należy do rodzaju Atropa, kwitnie opadającymi, rurkowatymi kwiatami. Po fioletowych kwiatach rośliny pojawiają się błyszczące czarne jagody. W symbolice kwiatów fioletowe kwiaty belladonny oznaczały milczenie lub fałsz.

Dar belladonny może być interpretowany jako ostrzeżenie, symbol śmierci lub medytacja nad naturą dobra i zła. Wilcza jagoda ma długą, barwną historię. To wieloletnie zioło było od dawna używane (i nadużywane) ze względu na swoje właściwości lecznicze, toksyczne i halucynogenne. Wszystkie części rośliny zawierają silne alkaloidy, które powodują odurzenie, halucynacje, a nawet śmierć. Z nazwą, która nawiązuje do Trzech Prządek w mitologii greckiej i włoskiej frazy oznaczającej "piękną damę", belladonna odgrywa rolę w wielu tradycjach kulturowych i medycznych, a także folklorze. Znana również jako karzeł, czereśnie śmierci i diabelskie jagody, belladonna jest członkiem rodziny psiankowatych.

Występuje endemicznie w regionach rozciągających się od południowej i środkowej Europy, przez Bliski Wschód i część Azji. Dzięki długiemu stosowaniu w medycynie ludowej oraz jako składnik kosmetyczny jest uprawiana i rozpowszechniana od tysięcy lat. Dziś belladonna jest naturalizowana w wielu częściach świata, od Ameryki Północnej po Bliski Wschód.

Naukowa nazwa Belladonny pochodzi z 1753 roku, kiedy Linneusz po raz pierwszy oficjalnie nazwał roślinę, z ukłonem w stronę jej toksycznej natury, a także jej roli kulturowej. Atropa wywodzi się z greckiego mitu o Trzech Prządkach, które rządzą nicią ludzkiego życia. Clotho kręci nić, Lachesis mierzy długość, a Atropos - co oznacza "nieubłagana" lub "nieelastyczna" - zrywa nić życia.

"Belladonna" pochodzi od włoskiego wyrażenia oznaczającego "piękną kobietę". W XVI wieku włoskie kurtyzany używały kropli śmiercionośnej psiankowatej, aby rozszerzyć źrenice i uwydatnić ich urodę.