Niedługo przed śmiercią zdiagnozowano u niego białaczkę. Zmarł 29 grudnia 1926 w sanatorium Val-Mont w wieku 51 lat.
Powodem śmierci było prawdopodobnie zakażenie, jakiego doznał raniąc się kolcem róży. Ciało złożono 2 stycznia 1927 w Raron (kanton Valais). Na nagrobku wyryto napisane przez niego samego epitafium:Rose, oh reiner Widerspruch, Lust,
Niemandes Schlaf zu sein unter soviel
Lidern.
*
Różo, och czysta sprzeczności, rozkoszy,
być snem niczyim pod tak wielu
powiekami.
(tł. Mieczysław Jastrun)
*
Różo, sprzeczności czysta, pragnienie,
by stać się snem niczyim pod tylu
powiekami.
(tł. A. Lam)
*
Różo, ty czysta sprzeczności, rozkoszy
Nie bycia snem niczyim
Pod tylu powiekami.
(tł. Barbara L. Surowska)
*
Różo, o czysta sprzeczności, chęć,
by czyimkolwiek być snem
pod takiej powiek ilości.
(tł. Ela Binswanger)
*
11 lat po śmierci, w 1938 roku, popiersie austriackiego poety kupił Adolf Hitler. Jest pewne, że nie był czytelnikiem i wielbicielem Rilkego, jednak za sprawą dyktatora faworyzowano go w III Rzeszy, akcentowano jego niemieckość, rzekomą sudeckość i odrzucenie chrystianizmu, zupełnie nie zważając na dorobek artystyczny Rilkego.Rilke był w latach 50 XX wieku największym autorytetem literackim Stanisława Lema. Jan Zieliński zadał sobie kiedyś trud porównania "Obłoku Magellana" - powieści polskiego autora z 1955 roku z najpopularniejszymi utworami prozą austriackiego poety i odkrył ze zdumieniem, jak wiele fragmentów zostało odeń nieomal przepisanych.Rilke - Kalendarium i album fotograficznyVenedig
I
Fremdes Rufen. Und wir wählen
eine Gondel, schwarz und schlank:
Leises Gleiten an den Pfählen
einer Marmorstadt entlang.
Still. Die Schiffer nur erzählen
sich. Die Ruder rauschen sacht,
und aus Kirchen und Kanälen
winkt uns eine fremde Nacht.
Und der schwarze Pfad wird leiser,
fernes Ave weht die Luft, –
traun: Ich bin ein toter Kaiser,
und sie lenken mich zur Gruft.
*
Wenecja
I
Miasto, marmur, nocy gwarna,
obce krzyki, wybór padł,
wnet gondola, smukła, czarna,
cicho sunie w ciemną dal.
Gondolierzy wiosłem, szeptem
przekazują sobie coś,
a z kościołów głuchym echem
spływa na nas mroczna noc.
Kręte szlaki giną naraz,
zda się: ja, to martwy wódz,
tęskne Ave niesie fala, -
oni - wiodą mnie po grób.
(tł. ebs)
*
I fragment innego wiersza Rilkego w tłumaczeniu Zbigniewa Herberta:
Co zrobisz, gdy ja umrę Panie?
Jestem Twój kielich - kiedy się zbiję
Jestem Twój napój - już rozlany
Jam Twoja szata i rzemiosło
Beze mnie cały sens swój stracisz.
/.../
Co wtedy zrobisz? Ja się boję.
*
https://www.youtube.com/watch?v=sdFWj4YkFYQ
Der Panther........
Sein Blick ist vom Vorübergehn der Stäbe
So müd geworden, dass er nichts mehr hält.
Ihm ist, als ob es tausend Stäbe gäbe
und hinter tausend Stäben keine Welt.
Der weiche Gang geschmeidig starker Schritte,
Der sich im allerkleinsten Kreise dreht,
Ist wie ein Tanz von Kraft um eine Mitte,
In der betäubt ein großer Wille steht.
Nur manchmal schiebt der Vorhang der Pupille
Sich lautlos auf. - Dann geht ein Bild hinein,
geht durch der Glieder angespannte Stille -
Und hört im Herzen auf zu sein.
https://www.youtube.com/watch?v=Wu-boj4-YWU
Pantera........
Tak ją znużyły mijające pręty,
że jej spojrzenie całkiem się zamąca.
Jakby miał tysiąc prętów świat zaklęty
i nie ma świata prócz prętów tysiąca.
Jej miękki chód na opór nie napotka,
wędrując wewnątrz najmniejszego pola -
to jakby taniec siły wokół środka,
w którym zdrętwiała trwa ogromna wola.
Niekiedy źrenic unosi zasłonę
cicho. - I obcy obraz się przedziera.
Idzie przez ciała milczenie stężone -
i w głębi serca bezgłośnie umiera.
(tł. Leopold Lewin)